حالا تقریبه سه ماهه که دو فضانورد ناسا اون بالا، در ایستگاه فضایی گیر کرده‌اند و تا فوریه آینده هم شانس بازگشت ندارند. دسته‌گلی که خبرش زیرانبوه اخبار جنگی این روزها گم شده! اما دقیقا ماجرا چیه و چرا یه ماموریت ساده به یکی از بزرگترین چالش‌های فضایی چند دهه اخیر بدل شده!
ماجرا از آنجا شروع شد که حوالی ششم ژوئن (۱۷ خرداد) شرکت بوئینگ پس از ماه‌ها تاخیر سرانجام نمونه اولیه فضاپیمای سرنشیندارش- اسپیس‌لاینر (با نام کالیپسو)- رو برای پهلوگیری با ایستگاه فضایی پرتاب کرد. این یک پرتاب آزمایشی بود که فقط قرار بود یک هفته در مدار بمونه
این پرتاب آزمایشی مثل اولین پرتاب هر فضاپیمای سرنشیندار دیگه‌ای در حقیقت تمرینی برای اطمینان از سلامت فضاپیمای مسافری جدید بوئینگ بود که پیش از این آزمایش پرتاب بدون سرنشینش به خاطر نقص فنی دوبار تکرار شد تا تونست با موفقیت در ایستگاه فضایی پهلو بگیره
در این سفر کوتاه، کالیپسو تنها دو سرنشین با خودش برد (بری ویلمور و سانیتا ویلیامز)، فضانوردانی باتجربه که قبلا با شاتل هم پرواز کرده بودن و قرار بود در این پرتاب ایمنی فضاپیما در مدار رو آزمایش کنند
اما از ابتدای پهلوگرفتن فضاپیما هیچ چیز اونجوری که قرار بود پیش نرفت. پس از پهلوگرفتن فضاپیمای بوئینگ در ایستگاه، ابتدا مشخص شد یکی از تراسترهای فضاپیما که برای تنظیم موقعیت استفاده می‌شوند ایراد داره و قابل تعمیر نیست
به علاوه در جریان بررسی‌های بیشتر ناسا متوجه شد که کالیپسو با نشت هلیم مواجهه، مشکلی که علت اون دقیق مشخص نیست اما احتمالا به علت مانور سخت فضاپیما به هنگام پهلوگیری با ایستگاه فضایی رخ داده و مشکل رو نمیشه به طور قطعی در مدار تعمیر کرد
همه این‌ها یعنی ریسک بازگشت کالیپسو با دو فضانورد خود به سوی زمین بسیار زیاد است و ناسا بعد از تجربه دو فاجعه شاتل چلنجر و کلمبیا (که توی شرایط مشابهی رخ داد) حاضر نیست باز هم روی جان دو فضانورد برای بازگشت از فضا با فضاپیمایی آسیب دیده شرطی ببنده
ناسا این موضوع رو در کنفرانسی که چند روز پیش برگزار شد هم اعلام کرد و این یعنی حالا این دو فضانورد بی‌نوا باید شش ماه رو در فضا سپری کنند تا فضاپیمای فضایی بعدی بهشون برسه و از اون مهمتر ایستگاه باید علاوه بر سرنشینان فعلی و بعدی میزبان اونها هم باشه
شاید بپرسید چرا زودتر با فضاپیمای دیگری برنمی‌گردند! راستش کمی پیچیده‌تر از این حرف‌هاست.در حقیقت عملا هیچ فضاپیمای دیگه‌ای دم دست نیست، ما در حال حاضر کلا سه نوع فضاپیمای سرنشیندار عملیاتی داریم، سایوز روسی، اسپیس ایکس، اوراین، شنزو چینی و اسپیس لاینر که قرار بود پنجمی باشه
از بین این چهارتا فقط دوتاشون واقعا به ایستگاه پرواز می‌کنند. سایوز و اسپیس ایکس! اون هم معملا سالی دو پرواز (گاهی بیشتر بسته به ماموریت). البته همین حالا سه فضاپیما به ایستگاه متصل هستند. یکی همین کالیپسوی بوئينگ، یک دراگون اسپیس ایکس و یک سایوز
از بین این سه فضاپیما هم دراگون اسپیس ایکس باید خدمه خودش رو که حالا درون ایستگاه هستند برگردونه! سایوز هم کپسول نجات ایستگاهه که اگر اتفاقی برای ایستگاه بیوفته خدمه تنها راه فرارشون همونه و کالیپسو هم که نقص فنی داره و ناسا تصمیم گرفته بدون سرنشین برش گردونه
این یعنی تا زمانی هم که کالیپسو از ایستگاه جدا نشه هیچ فضاپیمای جدیدی نمیتونه به ایستگاه متصل بشه چون هر سه لنگرگاه فضایی ایستگاه در حال حاضر پر‌اند. خدمه کالیپسو هم نمی‌تونن با سایوز به زمین برگردند چون سرنشینان ثابت ایستگاه اون وقت راهی برای فرار در شرایط خطر نخواهند داشت
اما چرا فضاپیمایی دم دست نیست؟ چون از وقتی شاتل‌ها بازنشسته شدن ناسا از خودش هیچ فضاپیمایی نداره! فضاپیمای اوراین رو هم برای سفر به ماه و بعدها مریخ ساخته که چیز دم دستی نیست برای همین هم در یک دهه گذشته روسیه با سایوز فضانوردان آمریکایی رو به ایستگاه می‌برده
ناسا در طول این سال‌ها در تلاش برای برون‌سپاری سفرهای فضایی به شرکت‌های خصوصی مناقصه برگذار کرد که نتیجه اون انتخاب دراگون اسپیس ایکس حضرت ایلان ماسک و اسپیس‌لاینر بوئينگ بود. که اسپیس ایکس دراگون خیلی زود وارد خدمت شد و همین حالا هم عملیاتیه
با این همه اینجوری نیست که همیشه فضاپیمایی آماده پرتاب روی سکو باشه و هر ماموریت باید ماه‌ها پیش رزرو بشه و ظرفیت فضاپیما هم طبیعتا محدوده یعنی نمیشه مثلا فضاپیمایی با چهار سرنشین بره و با شش تا برگرده! این یعنی ناسا مجبوره فضاپیمایی رو فقط برای برگردوندن اونها چارتر کنه
به علاوه در نظر بگیرید که قیمت هر صندلی دراگون برای ناسا حدود ۷۰ میلیون دلار تموم میشه (ماموریت آزمایشی بوئینگ خودش ۱۲۵ میلیون دلار هزینه داشت). بر این اساس ناسا امیدواره که اسپیس ایکس بتونه تا فوریه فضاپیمایی به ایستگاه بفرسته تا اونها رو برگردونه
این یعنی ایستگاه تا فوریه باید میزبان ۹ نفر باشه که البته قبلا تا ۱۳ نفر هم سابقه داشته اما نه برای چنین مدت طولانی! ظرفیت ایستگاه معمولا ۷ نفره (سه نفر با سایوز اومدن و چهار نفر با دراگون) الان هم ۲ نفر با اسپیس‌لاینر بوئينگ که همچنان سه ماه اونجا گیرن
این موضوع به خودی خود مشکلی برای ایستگاه ایجاد نمیکنه چون فضاپیماهای باری بدون سرنشین مرتب نیازهای ایستگاه رو تامین می‌کنن با این حال اون دو از ابتدا برای ماموریتی طولانی چه از نظر جسمی و چه روانی خودشون رو آماده نکرده بودن و این میتونه تبعات داشته باشه
مشکل بعدی سرنوشت نامعلوم آینده فضاپیمای بوئینگه! شاید بگین که حادثه بوده دیگه! اما وقتی به چند سال اخیر نگاه کنین رد پای پر رنگی از حواد مختلفی در محصولات بوئينگ می‌بینید از داستان ایرادات کیفی و ایمنی ۷۳۷ مکس گرفته تا نقایص فنی اسپیس لاینر
از دست رفتن اطمینان به بزرگترین شرکت تولید کننده محصولات هوافضای دنیا اتفاق کوچکی نیست! هیچ وقت در طول تاریخ کوتاه هوانوردی با این حجم سابقه نداشته و حالا میتونه به تحولات مهمی منجر بشه و خوب یا بد احتمالا نقش اسپیس ایکس رو در آینده پروازهای فضایی پر رنگ تر می‌کنه
ین هم خوبه و هم بد! خوبه چون خصوصی سازی فضا به خودی خود اتفاق خوبیه اما بده چون هیچ شرکت خصوصی دیگه‌ای به توانایی اسپیس ایکس نیست و این یعنی مونوپلی این شرکت توی پرتاب‌های فضایی بیشتر میشه خصوصا که فعلا تنها شرکت آمریکایی با فضاپیمای مسافری عملیاتی قابل اطمینانه
و اما سرنوشت بوئینگ با دست‌گل‌های فعلیش مشخص نیست اگر با همین فرمون پیش بره هیچ بعید نیست به سرنوشت غول‌هایی مثل مکدانل دچار بشه و در نهایت خورد شده و به فروش بره اینکه چی میشه به وضعیت مدیریت نابسامان این شرکت و وضعیت کیفی محصولاتش توی سال‌های آینده بستگی داره
و اما این دو فضانورد سرانجام فوریه خسته و کوفته به زمین برمی‌گردند اما بازگشت اونها مقدمه‌ای بر تغییر بسیاری از پروتکل‌های ناسا و بازنگری در قرارداد پیمانکاران فضایی و همینطور ایمنی ایستگاه فضایی آینده‌اش در مدار ماه خواهد بود تا اتفاق مشابهی برای بار چندم تکرار نشه
